ในยุคสมัยที่เปลี่ยนไป การมีเพศสัมพันธ์สามารถเกิดขึ้นได้ง่าย ไม่ว่าจะเป็นกับคู่รักของตัวเองหรือการมีคู่นอนแบบชั่วคราว (One Night Stand) และอาจก่อให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ตามมา เช่น การท้องก่อนวัยอันควรหรือท้องไม่พร้อม การติดโรคทางเพศสัมพันธ์ รวมไปถึงการได้รับเชื้อเอชไอวีมาอย่างไม่รู้ตัว ไม่ว่าจะจากการมีเพศสัมพันธ์กับผู้ที่มีเชื้อ มีคู่นอนหลายคน หรือมีการใช้เข็มฉีดยาร่วมกันผู้อื่น เป็นต้น ซึ่งเชื้อเอชไอวีนั้นก็เป็นอีกหนึ่งตัวการสำคัญที่ทำให้ภูมิคุ้มกันร่างกายของเราบกพร่อง และทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนได้อย่างง่ายดาย โดยเชื้อเอชไอวีจะเข้าไปทำลายเม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่งที่เรียกว่า CD4 (ซีดีโฟร์) ส่งผลให้ภูมิคุ้มกันโรคของร่างกายลดต่ำลง ด้วยเหตุนี้เลยทำให้ใครหลาย ๆ คนกลัวที่จะติดเจ้าเชื้อตัวนี้ แต่ในปัจจุบัน วิวัฒนาการทางการแพทย์ของโลกเรานั้นเปลี่ยนไปอย่างมาก ทำให้มีการคิดค้นและผลิต ‘ยาต้านเอชไอวี’ ที่สามารถป้องกันและรักษาผู้ป่วยที่ติดเชื้อและทำให้คุณภาพของผู้ป่วยดีขึ้น เพื่อลบภาพจำที่ว่า ‘เป็นเอดส์เท่ากับตาย’ ออกไปจากสังคม วันนี้ Mango Zero จะพาคุณไปเตรียมพร้อมเพื่อลดวามเสี่ยง และความกลัวของการติดเชื้อเอชไอวี (HIV) กับไอเท็มที่จะทำให้การมีเพศสัมพันธ์ของคุณนั้นสบายใจมากยิ่งขึ้นด้วยยาเพร็พ (Pr-EP) และ เป็ป (PEP) Safe ก่อนเสี่ยงด้วย เพร็พ (Pr-EP) ในบางคนที่อาจมีคู่นอนหลายคน อาจทำให้เกิดความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อเอชไอวีมาจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน ซึ่งในปัจจุบันได้มีการผลิตยา เพร็พ หรือ Pr-EP (Pre-Exposure Prophylaxis) เพื่อเป็นยาที่ไว้ทานก่อนจะมีโอกาสหรือก่อนได้รับความเสี่ยง ซึ่งสามารถป้องกันการติดเชื้อได้สูงถึงร้อยละ 92 ซึ่งยาเพร็พนี้จะเป็นยาที่สามารถต้านไวรัสให้กับผู้ที่ยังไม่ติดเชื้อเอชไอวีหรือมีผลเลือดเป็นลบ โดยตัวยาจะประกอบไปด้วย ยาทีโนไฟเวียร์ (TDF) กับ เอมทริซิตาบีน (FTC) โดยประสิทธิภาพของยาขึ้นอยู่กับความต่อเนื่องในการทานยา คือควรที่จะทานในทุก ๆ วัน วันละ 1 เม็ด หลังจากนั้น แพทย์จะนัดตรวจเลือดทุก 3 เดือนเพื่อเป็นการหาเชื้อเอชไอวีและเฝ้าระวังผลข้างเคียงของยา ถ้าหากไม่มีความเสี่ยงแล้ว ก็สามารถหยุดทานยาได้หลังมีความเสี่ยงครั้งสุดท้าย 4 สัปดาห์ แต่ยานี้ก็มีข้อจำกัดเล็ก ๆ น้อย ๆ นั่นก็คือ ผู้ที่ทานยานี้ต้องเป็นผู้ที่ไม่มีเชื้อเอชไอวี เพราะฉะนั้นก่อนการใช้ยาต้องเข้ารับการตรวจหาเชื้อเอชไอวี รวมไปถึงการตรวจสภาพของร่างกาย และการทำงานของตับไต เนื่องจากยานี้มีผลต่อตับและไตเล็กน้อยหากทานในระยะยาว Safe หลังเสี่ยงด้วย เป็ป (PEP) สำหรับใครที่ไปมีเพศสัมพันธ์โดยไม่มีการป้องกัน หรือพอจะรู้ว่าหลังจากการมีเพศสัมพันธ์นั้นตัวเองได้รับความเสี่ยงในการติดเชื้อเอชไอวี ก็จะมียาอีกตัวหนึ่งที่สามารถทานได้นั่นก็คือ เป็ป หรือ PEP (Post-Exposure Prophylaxis) ที่ต้องทานให้เร็วที่สุดภายใน 72 ชั่วโมงหลังได้รับความเสี่ยง และสามารถป้องกันหรือลดความเสี่ยงได้ถึงร้อยละ 70-80 ซึ่งยาเป็ปนี้จะประกอบไปด้วยตัวยาถึง 3 ชนิด โดยจะทำหน้าที่ในการยับยั้งการแบ่งตัวของสารพันธุกรรมในเชื้อ และหยุดการกลายเป็นตัวไวรัสที่สมบูรณ์ พร้อมกระตุ้นให้ร่างกายสามารถสร้างระบบภูมิคุ้มกันในการป้องกันก่อนจะแพร่เข้าสู่ร่างกาย โดยตัวยานี้ก็มีข้อจำกัดการใช้คล้าย ๆ กับเพร็พนั่นก็คือต้องเป็นผู้ที่ไม่เคยติดเชื้อเอชไอวีมาก่อน แต่ต่างกันตรงที่เป็ปจะใช้เมื่อพึ่งไปสัมผัสเชื้อ หรือได้รับความเสี่ยงมา โดยจะเรียกกันง่าย ๆ ว่า ‘เป็ปคือยาต้านไวรัสแบบฉุกเฉิน’ ในการรับประทานยาชนิดนี้จำเป็นมาก ๆ ที่จะต้องทานอย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 28 วันหลังจากได้รับเชื้อหรือมีความเสี่ยง และจะต้องทานยาต้านไวรัสคล้ายกับผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี ประมาณ 2-3 ชนิด โดยอาจมีผลข้างเคียง เช่น ท้องเสีย ปวดหัว คลื่นไส้ หรืออาเจียน ในการทานยาชนิดนี้ควรอยู่ในการดูแลของแพทย์ ทั้งนี้ สำหรับคนที่ยังแยกกันไม่ค่อยออกว่า เพร็พ (Pr-EP) กับ เป็ป (PEP) แตกต่างกันอย่างไร ให้จำง่าย ๆ เลยคือ ยาเพร็พทานเตรียมพร้อมไว้ก่อนรับความเสี่ยง แต่ ยาเป็ปทานทันทีหลังได้รับความเสี่ยงภายใน 72 ชั่วโมง หรือคิดซะว่าเป็นยาฉุกเฉิน เพื่อเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยในการลดความเสี่ยงของการติดเชื้อเอชไอวีนั่นเอง อย่างไรก็ตาม ทั้งยาเพร็พ และยาเป็ปยังสามารถป้องกันได้เพียงเชื้อเอชไอวีเท่านั้น ดังนั้นก่อนการมีเพศสัมพันธ์ก็ควรป้องกันด้วยวิธีอื่นร่วมด้วย อย่างการสวมถุงยางอนามัยทุกครั้งเพื่อลดความเสี่ยงทั้งเอชไอวีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ต่าง ๆ ที่อาจตามมา จะได้วางใจพร้อมเดินทางกันอย่างสวัสดิเพศ! ที่มา: RAMA Channel, คลังความรู้ SciMath, โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย
